KiVa

KiVa is een Fins woord en betekent ‘leuk’ of ‘fijn’. KiVa is een succesvol antipestprogramma en komt oorspronkelijk uit Finland. Het programma is door de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) naar Nederland gehaald. Het programma is flink doorontwikkeld en niet meer alleen een antipestprogramma, maar een schoolbreed programma gericht op positieve groepsvorming, sociale vaardigheden en sociaal emotionele vorming. De RUG heeft in 2012 t/m 2014 onderzoek gedaan naar de effectiviteit van KiVa en dit aan kunnen tonen. Daarmee is KiVa ‘evidence based’. Het Groene Hart is al in 2012 in gestapt en heeft meegewerkt aan deze onderzoeken. Meer informatie op de website van KiVa.


                                           

KiVa wat is het?

Sociale vaardigheden en sociaal emotionele ontwikkeling.
KiVa werkt aan de sociale vaardigheden en de sociaal emotionele ontwikkeling van leerlingen. Daardoor wordt de sociale veiligheid op school versterkt en worden groepsproblemen zoals pesten effectief voorkomen. KiVa werkt dus preventief, maar het programma kent ook curatieve onderdelen voor wanneer er zich toch problemen voordoen. Soms wordt KiVa een anti-pestprogramma genoemd, maar daarmee wordt het programma eigenlijk tekort gedaan. KiVa is inderdaad effectief tegen pesten, maar het is nog veel meer dan dat! In de Oudergids.pdf is veel achtergrondinformatie te vinden met interessante informatie voor u als ouder. 

De oplossing in de groep

Binnen KiVa ligt de nadruk op de groep als geheel en dus niet op specifieke individuen zoals pesters, slachtoffers of kinderen met veel of weinig vriendjes en vriendinnetjes. Want hoewel niet iedereen er verantwoordelijk voor is dat er groepsproblemen zijn, is iedereen er wel verantwoordelijk voor dat die problemen worden opgelost en in de toekomst worden voorkomen. KiVa gebruikt dus de kracht van de groep. Ons motto luidt dan ook: samen maken wij er een fijne school van!

Schoolbreed programma

KiVa is een schoolbrede aanpak. Dat wil zeggen dat KiVa aanbod heeft voor alle klassen van de basisschool. Verder betekent het dat KiVa interventies op schoolniveau, klassikaal niveau en individueel niveau combineert. Op schoolniveau streeft KiVa bijvoorbeeld naar een cultuur waarin wederzijdse acceptatie, respectvol en positief gedrag de norm is. Op klassikaal niveau biedt KiVa onder meer ondersteuning voor adequaat klassenmanagement, terwijl op individueel niveau gewerkt wordt aan de sociale vaardigheden en de sociaal-emotionele ontwikkelingen van de leerlingen. Verschillende onderzoeken laten zien dat schoolbrede programma’s het meest effectief zijn om de sociale veiligheid op school te versterken en pesten tegen te gaan.

Preventief en curatief

KiVa kenmerkt zich door een preventieve aanpak, maar het programma kent ook curatieve onderdelen. Het preventieve gedeelte van KiVa richt zich op positieve groepsvorming. Doordat er met KiVa positieve groepsnormen worden gecreëerd, ontstaat er een sociaal klimaat waarin negatief gedrag niet past. Positief gedrag wordt door de groep gestimuleerd, negatief gedrag wordt collectief afgekeurd. Daardoor vertonen leerlingen minder negatief gedrag, zoals pesten of grensoverschrijdend gedrag. En deze aanpak werkt: het NJi heeft KiVa als beste beoordeeld. Daarnaast kent KiVa curatieve aspecten, zoals de steungroepaanpak en de herstelmethode.

Als het 'normale programma' niet voldoende biedt...

Voorkomen is beter dan genezen. Daarom zet KiVa vooral in op preventie; op het voorkomen van problemen en het voorleven van gewenst gedrag. Echter, wanneer er zich toch problemen voordoen dan biedt KiVa ook curatieve onderdelen waarmee de problemen kunnen worden opgelost. Zo kent KiVa onder meer het curatieve groepsgesprek, de steungroepaanpak en de herstelaanpak.

Het curatieve groepsgesprek.
In elke groep kunnen problemen ontstaan. Denk aan ruzies, conflicten of pestproblemen. Ook kan zich bij een groepslid een verdrietige of moeilijke situatie voordoen, zoals het overlijden van een familielid. Dit zijn zaken die acute aandacht vragen. Hoewel niet iedere situatie zich daarvoor leent, heeft KiVa als uitgangspunt dergelijke situaties en gebeurtenissen in de groep te bespreken.
KiVa biedt daarvoor een werkvorm als leidraad voor de leerkracht: het curatieve groepsgesprek. Met het curatieve groepsgesprek kan de leerkracht bovenstaande situaties met de groep bespreken. Want, met KiVa zijn we er voor elkaar. Hoewel een blauwdruk voor een groepsgesprek niet te geven is - iedere groep en iedere situatie vraagt immers om een eigen aanpak - heeft KiVa een stappenplan, duidelijke tips en richtlijnen voor hoe een delicaat onderwerp met de groep kan worden besproken.

De steungroepaanpak

Wanneer een leerling ondanks KiVa tóch wordt gepest, dan kan de leerkracht in overleg met de leerling en het KiVa-team besluiten tot het inzetten van de steungroepaanpak. Ook deze werkvorm - die gelijkenissen vertoont met de No Blame aanpak - wordt in de KiVa-handleiding uitgebreid behandeld. Op die manier kunnen KiVa-scholen de steungroepaanpak zelfstandig inzetten.
Bij de steungroepaanpak wordt het stoppen van pesten de gezamenlijke verantwoordelijkheid van een select groepje leerlingen. Dit groepje wordt zorgvuldig samengesteld en bestaat uit ongeveer 6 tot 8 leerlingen. Het is namelijk belangrijk dat naast de pesters en de assistenten er ook leiders, prosociale kinderen (verdedigers) en neutrale kinderen (buitenstaanders) in het groepje komen.
Het doel van de steungroepaanpak is dat het pesten stopt en de leerling zich weer prettig voelt. Binnen de groep worden duidelijke afspraken gemaakt. Ieder lid van de steungroep wordt als groepslid verantwoordelijk voor het verbeteren van de situatie van het gepeste kind. De steungroep moet gezamenlijk concrete voorstellen bedenken hoe ze er voor kunnen zorgen dan de leerling zich weer prettig gaat voelen op school. Na ongeveer een week wordt er met de gepeste leerling een evaluatiegesprek gevoerd om te achterhalen hoe de leerling zich voelt en te analyseren of de situatie is verbeterd. Vervolgens wordt er ook met de steungroep een evaluatiegesprek gevoerd: zijn alle afspraken nagekomen en is de situatie opgelost?

De herstelaanpak

Als er leerlingen zijn die ondanks de gemaakte afspraken toch doorgaan met pesten, kan er vanuit KiVa voor die leerlingen een specifieke aanpak ingezet: de herstelaanpak. De herstelaanpak is een laatste stap om het pesten te stoppen en wordt alleen gebruikt in die uitzonderlijke situaties dat de steungroepaanpak niet werkt. De aanpak hoeft (gelukkig) bijna nooit ingezet te worden. Ook voor de inzet van de herstelaanpak biedt KiVa duidelijke richtlijnen.
Kenmerkend voor de herstelaanpak is dat het KiVa-team een deel van de verantwoordelijkheid terugneemt en samen met de pesters een plan van aanpak maakt om het pesten te stoppen. Dit wordt gedaan door het opstellen van een herstelplan. Dit herstelplan wordt ondertekend door de ouders/verzorgers van de leerling en de leerling zelf.

Het KiVa team op Het Groene Hart

Een van de belangrijkste taken van het KiVa-team is er voor te zorgen dat KiVa goed wordt geborgd op de school. KiVa moet leven. Daarnaast probeert het KiVa-team samen met de groepsleerkrachten de voorkomende (pest)problemen op te lossen. Verder is het KiVa-team het aanspreekpunt van de school voor de KiVa-trainer en coördineert het team onder andere het invullen van de KiVa-vragenlijsten, de teamvergaderingen en het ondersteunen van de leerkracht met het oplossen van pestproblemen. Het team komt een aantal malen per jaar bij elkaar om o.a. de uitkomsten van de monitoring te bespreken en de nodige vervolgacties. De coördinator schuift bij een aantal bouwvergaderingen aan om KiVa onder de aandacht te houden.
In het KiVa team zitten:
Esmée van der Veer (mede-coördinator en kindercoach)
Erna van den Berg (mede-coördinator)

KiVa informatie en toestemming

Op Het Groene Hart wordt in alle groepen met de methode KiVa gewerkt. Twee maal per jaar wordt er een vragenlijst afgenomen bij de leerlingen van groep 5 t/m 8. Deze gegevens vertellen de leerkrachten veel over de dynamiek in de groep en waar meer aandacht aan besteed moet worden.
In de bijgevoegde flyer en ouderbrief is meer informatie te lezen over toestemming geven aan de Rijksuniversiteit, wat houdt dit in en wat levert het op. U hoeft maar één keer per schoolloopbaan van uw kind toestemming te geven.
kiva_toestemmingsbrief_ouders_20200909-1.pdf
kiva_privacybijlage_ouders_20190912-1.pdf

Rik de pauw

Hallo ik ben Rik de Pauw,
Mijn veren zijn groen en blauw.
Ik kom voor KiVa in jullie klas,
En daarom ben ik helemaal in mijn sas!

Rik is een afkorting van Riikinkukko, wat pauw is in het Fins. Rik komt op bezoek in de groepen 1 t/m 4 om te helpen bij de lessen van Kiva.

KiVa spel

In navolging van Boekenmaatjes heeft Esmée het Kivaspel bedacht. Wij zien op school prachtige dingen ontstaan terwijl de oudere leerling met een jongere leerling deze activiteit doet. Twee leerlingen spelen dit spel. Er zit geen wedstrijdelement in. Dit kan eventueel wel ingepast worden, mocht dit wenselijk zijn. Het spel is om elkaar beter te leren kennen op een speelse manier. Tijdens het spelen van dit spel is te zien dat het spel uitnodigt om door te vragen na een antwoord van je medespeler. De leerlingen komen in verbinding met elkaar, soms verwonderd, verbaasd zijn, herkenning voelen en samen plezier hebben! Al spelende wordt er een groep gevormd d.m.v. het plaatsen van pionnen op het speelbord. Een fijne groep, op een leuke school! Ieder heeft zijn/haar eigen inbreng en samen kom je tot die groep. Als leerlingen elkaar leren kennen, hebben ze een beeld en gevoel bij elkaar. Ze stappen in elkaars belevingswereld d.m.v. dit spel. Na het spel kunnen ze elkaar nog teruggeven wat ze nu over elkaar weten. Als je elkaar kent, kun je elkaar begrijpen!
In de vitrine bij het kopieerapparaat zijn materialen gelegd die gebruikt worden voor het geven van KiVa lessen. Hier is Rik de pauw ook te bewonderen.